Panem et circenses

"Εκραύγασαν λέγοντες· Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν."
Κατά Ιωάννην 19:6

Η αντίδραση της κοινωνίας μας αποτυπώνεται τις τελευταίες μέρες στις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, στον πρωτότυπο (για τα δεδομένα μας) "μπανανοσφυρικτικό" πόλεμο και την αυτο-οργάνωση στην πρωτοβουλία Alert. Η πρωτοβουλία αυτή δείχνει να συσπειρώνει ανθρώπους διαφόρων ιδεολογικών αποχρώσεων και πεποιθήσεων με κοινή συνισταμένη το ότι η ανοχή τους (μας) έχει τελειώσει.

Ένα από τα βασικά προτάγματα που φαίνεται στα συνθήματα και στα διαδικτυακά φόρουμ είναι η τιμωρία και η φυλάκιση και των δέκα ατόμων που εμπλέκονται στο γνωστό περιστατικό. Εκ πρώτης όψεως το σύνθημα πείθει με την απλότητά του. Είναι όμως αυτό το ζητούμενο;
Υπάρχουν ορισμένα βασικά δεδομένα στην εξέταση του ζητήματος. Η εμπλοκή του καθενός, όπως προκύπτει από την βιντεοταινία, είναι διαφορετική. Η ευθύνη του αστυνομικού που κτυπά είναι διαφορετική από την ευθύνη εκείνου που φτάνει αργότερα και παρακολουθεί τη σκηνή. Αλήθεια, ας βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του: είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι θα αντιδρούσαμε μπροστά σε μια τέτοια βαναυσότητα; Και με ποιο τρόπο; Από την ευκολία της απόστασης και της εκ των υστέρων γνώσης, η απάντηση μπορεί να είναι προφανής. Εγώ δεν είμαι τόσο βέβαιος για τη δική μου αντίδραση... Το δεύτερο σημαντικό δεδομένο είναι ότι το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης σε μια δημοκρατικά συντεταγμένη πολιτεία είναι αυτό που θα καθορίσει το είδος και το ύψος της ποινής. Το αίτημα για τη φυλάκιση όλων μπορεί να εκφέρεται ελεύθερα. Δεν μπορεί όμως να εκφεύγει της κριτικής. Το οφθαλμόν αντί οφθαλμού δεν χωράει σε ένα σύστημα ποινικής πρόληψης και καταστολής: η ποινή πρέπει να είναι ανάλογη της ευθύνης του καθενός. Κι αυτό δεν αποτελεί προσωπική άποψη. Αντιθέτως, είναι κατάκτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που ανήκουν στον καθένα.
Η αναφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα με φέρνει στην εισήγηση. Το κίνημα των πολιτών έχει μια εξαιρετική ευκαιρία να θέσει ως στόχο τη διαρκή προάσπισή τους στη χώρα μας. Να κτυπήσει την αστυνομική βία, που αποτελεί ενδημικό φαινόμενο. Να χρησιμοποιήσει τα μέσα ενημέρωσης που έχει για να ενημερώσει σχετικά με τις διάφορες αναφορές, όπως του Συμβουλίου της Ευρώπης, σχετικά με το χαμηλό επίπεδο προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο. Να απαιτήσει όπως καταστεί η Αστυνομία ουσιαστικά υπόλογη στους δημοκρατικούς θεσμούς και κυρίως στη Βουλή μας. Να ζητήσει την ενίσχυση με ουσιαστικές αρμοδιότητες ανεξάρτητων θεσμών, όπως αυτού του Επιτρόπου Διοικήσεως. Να συγκροτήσει μια πραγματική κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κοινωνία μας, που θα ξεφύγει από τις τετριμμένες αναφορές σε αυτά στο πλαίσιο του Κυπριακού. Για να γίνει αυτό πρέπει να αποκλειστούν "λογικές Κολοσσαίου", της ηδονής που προκαλεί στις μάζες η δημόσια συντριβή ανθρώπων. Η τιμωρία των 10 ατόμων δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό, ακριβώς γιατί θα εξαλείψει τις δυνατότητες αυτού του κινήματος να αλλάξει τα πράγματα. Κι όσο κι αν φωνάξουμε, όσο κι αν διαμαρτυρηθούμε, ο μόνος κριτής που μπορεί να αποδώσει μεστή νοήματος Δικαιοσύνη είναι τα δικαστήρια, κυπριακά και ευρωπαϊκά.
Ας μη χάσουμε την ευκαιρία: να προτάξουμε το Δίκαιο απέναντι στην Εξουσία.