18.10.07

Μαθήματα Κυπριακής Ιστορίας Χ

«Εάν επιλάθωμαί σου, Ιερουσαλήμ,
επιλησθείη η δεξιά μου,
κολληθείη η γλώσσα μου τω λαρύγγι μου,
εάν μη σου μνησθώ».

Ψαλμοί/Όρκος της Φανερωμένης

Αν θα διάλεγα μια φράση που στοιχειώνει τη σύγχρονη κυπριακή ιστορία, αυτή θα ήταν η πιο πάνω προμετωπίδα. Με αυτή στο μυαλό, μπορεί κανείς να ερμηνεύσει τις διαχρονικές εθνικιστικές εξάρσεις των στρατηγικών για το Κυπριακό. Και από εκεί να αποκωδικοποιήσει τα αδιέξοδα και τα λάθη στα οποία αυτές οδήγησαν.

Να ξαναγραφτεί η Ιστορία; Ας απαντήσουμε, καλύτερα, σε ένα ορθό ερώτημα: Να γραφτεί, επιτέλους, η Ιστορία; Όποτε το ερώτημα αυτό ταράζει την καθεστηκυία τάξη και πριν αρθρωθεί μια λέξη, οι πάσης φύσεως αμύντορες και λοιπές «πατριωτικές» δυνάμεις εξεγείρονται. Η προσπάθεια έγκειται πάντα στο να ακυρωθεί η αξιοπιστία του ερωτώντος, με ευθείες βολές περί προδοσίας ή υπαινιγμούς για τον πατριωτισμό του.

Ρίχνοντας μια πρόχειρη ματιά στο βιβλίο της Ιστορίας της Κύπρου για τους μαθητές της Γ’ Λυκείου, μπορεί κανείς δικαίως να μελαγχολήσει με την επιχειρούμενη «ανώδυνη» καταγραφή γεγονότων, ωσάν αυτά να επισυνέβησαν αυτόματα κι έξω από τις δικές μας ενέργειες και προθέσεις.

ΕΟΚΑ, ανεξαρτησία, ΄63, πραξικόπημα, 1974, πολιτικές επιλογές, όλα ορώνται και μεθερμηνεύονται μέσα από το σχήμα: επιβουλές των ξένων, αναξιόπιστοι «απέναντι», υποχωρητική και αεί αδικημένη ελληνοκυπριακή πλευρά. Έτσι, γενιές και γενιές μεγαλώσαμε με στρεβλές εικόνες και κατευθυνόμενες αντιλήψεις.

Να, λοιπόν, μια πρόταση, μια ιδέα για την αναθεώρηση της Ιστορίας μας. Να δοθεί η ευκαιρία στη νέα γενιά να έχει πρόσβαση στις πρωτογενείς πηγές, όπως αυτές έχουν καταγραφεί από τους πρωταγωνιστές και στις δυο πλευρές. Να μπορέσουν οι νέοι άνθρωποι να μελετήσουν την –έστω- ισχνή σοβαρή βιβλιογραφία για το Κυπριακό. Να δικαιωθούν οι δολοφονηθέντες της Αριστεράς, να χυθεί, επιτέλους, δίκαιο φως σε αυτή τη σκοτεινή όψη της Ιστορίας μας. Να απαλλαγούμε πια από την τριτοκοσμική λατρεία του Μακαρίου. Ούτε τη μνήμη του τιμά, ούτε και σε εμάς επιτρέπει να τον παραδώσουμε στην κρίση της ιστορίας. Και να διαρραγεί επιτέλους αυτό το αισχρό πλέγμα ιδρυμάτων, σωματείων, ονοματοδοσίας δημοσίων χώρων από όσους έκαναν καριέρα πάνω στο όνομά του.

Να αναγνωρίσουμε ότι της εισβολής προηγήθηκε η σκληρότητα και η ταπεινωτική συμπεριφορά της δικής μας πλευράς προς τους Τουρκοκυπρίους. Κι ότι αυτά δεν μπορούν να συμψηφίζονται και να αποτελούν δικαιολογία για όλα όσα πράξαμε ή έπραξαν.

Πρέπει, επιτέλους, να σπάσουμε αυτόν τον κύκλο του αίματος «όπου», όπως γράφει ο Φρέντ Ριντ, «ο εθνομάρτυρας του ενός είναι ο εγκληματίας του άλλου, όπου ο ιδρυτικός μύθος του έθνους είναι ιστορία οδύνης και σφετερισμών για το άλλο».

Το θέμα δεν εξαντλείται, φυσικά, στις 500 λέξεις αυτού του ποστ. Η αναγκαιότητα, όμως, παραμένει: να ξαναδούμε την Ιστορία, όχι λησμονώντας επιλεκτικά τις αστοχίες μας, όχι τονίζοντας εμφαντικά τα λάθη τους, αλλά ανοίγοντας όλα τα θέματα με κριτική διάθεση και γνήσια αντικειμενική ματιά.

Νικώντας τα συλλογικά ψεύδη, τις μισοειπωμένες αλήθειες και την απορρέουσα εξ αυτών ευγενή τύφλωση θα ετοιμαστούμε για την υπέρβαση προς το μέλλον!

17 comments:

Anonymous said...

Αγαπητέ Νικόλα,

Σε γενικές γραμμές συμφωνώ με γραφόμενα σου. Η ολική και εκ βάθρων επανεξέταση της επικρατούσας αντίληψης περί τη σύγχρονη (1914-) Κυπριακή Ιστορία είναι για τους Έλληνες της Κύπρου και για τους Κύπριους συνολικά κάτι παραπάνω από αναγκαία, κυρίως ως θεμελιώδες αξίωμα επιβίωσης.

Ως παρατήρηση στη δική σου, πλήρως αποδεκτή, φιλοσοφική προσέγγιση, η επανεξέταση πρέπει να έχει δυο συνιστώσες: Την Ιστορία των Κοινοτήτων της Κύπρου και την Ιστορία των Ελλήνων της Κύπρου. Η επανεξέταση αυτή πρέπει να είναι ολική με την έννοια ότι λάθη δεν διέπραξε μόνο η λεγόμενη εθνική παράταξη αλλά και η αριστερά, έστω λιγότερα ή λιγότερο καταστροφικά ή λιγότερο σημαντικά και λάθη διέπραξαν και οι Τούρκοι της Κύπρου και όχι μόνο οι Έλληνες της Κύπρου.

Φυσικά, δεν είναι πρόβλημα ζυγαριάς, όμως οι πιθανότητες επιτυχίας και προοπτικής του εγχειρήματος απαιτούν ολιστική και τεκμηριωμένη προσέγγιση.

Προσωπικά, όταν προσπάθησα να αγγίξω με τον πατέρα μου το θέμα των εκτελεσθέντων αριστερών του 55-59, κινδύνευσα με λυντσάρισμα. Εκείνο που τον εξαγριώνει ακύρωνοντας κάθε ευκαιρία νηφάλιας συζήτησης είναι η εκ προοιμίου γενική αθώωση των εκτελεσθέντων αφού θεωρείται δεδομένη η πολιτική διάσταση όλων των εκτελέσεων/δολοφονιών και η εκνευριστική παρασιώπηση της στάσης μερίδας στελεχών του ΑΚΕΛ η οποία ήταν από προκλητική ως ... Στο χωριό του πατέρα μου δεν υπήρξαν δολοφονίες αριστερών. Κάποιοι αριστεροί, αν ήταν στην Καρπασία θα τους καθάριζαν σίγουρα...Για τη μοναδική εκτέλεση προδότη, η Οργάνωση χρησιμοποίησε και αριστερό (το όνομα του οποίου θα σου έκανε αίσθηση).

Συζητώντας με το θείο μου, μεσαίο στέλεχος της ΕΟΚΑ και βασικά αρχηγό της Οργάνωσης στο χωριό της μητέρας μου (δεν είχαμε εκτελέσεις), είμαι σίγουρος ότι η ηγεσία του ΑΚΕΛ έκανε τα δικά του ατοπήματα εκείνη την περίοδο αλλά στην περίπτωση του θείου μου παρά τις προκλησεις αποφύγαμε τα χειρότερα.

Βασικό μου συμπέρασμα:Όπου είχαμε νούσιμους δεν είχαμε προβλήματα.

Η εξέταση ανά περίπτωση ίσως να ήταν πιο δόκιμη και πιο παραγωγική και εξελικτικά να οδηγούσε στο ζητούμενο: Την αναγνώριση των λαθών και την απολογία για τα λάθη αυτά από όσους απέμειναν να προσφέρουν μια τέτοια συγγνώμη.

Τι γίνεται με την περίοδο 60-74 όσον αφορά την Ελληνική Κοινότητα;

Ποιος θα σηκώσει το βάρος για παραδεχθεί τη λειψή δημοκρατία, την κρατική βία και το παρακράτος;

Η παρανομία της ΕΟΚΑ Β και η παράφρονος δράση του Γρίβα αποτελεί μέρος της επικρατούσας άποψης, βασικά σωστά. Ας βάλουμε στην εξίσωση και τους υπόλοιπους.

Ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά: Φαρμακίδης, υποψηφιότητα Ευδόκα και εκλογές 68, εκλογές 71, εφεδρικό, βία και αντιβία κλπ.

Ν'αφήσουμε στην άκρη τα εξόχως πολιτικά γεγονότα της Προσφυγής στη Γ.Σ. ΟΗΕ 54, του Φεβρουαρίου 56, των 13 Σημείων και της κρίσης που ακολούθησε, την Κοφίνου 67, τη Συμφωνία Κληρίδη-Ντενκτάς-Δεκλερή-Αλντικαστί κλπ κλπ κλπ.

Η αλήθεια θα μας κάνει πιο δυνατούς αν μπορέσουμε να την αντέξουμε!

Με αυτά που βιώνουμε μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα επιδιώξουμε την αλήθεια;

Η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία...

Με περισσή εκτίμηση

Σιαχούρας

Anonymous said...

Πολύ σωστά όλα αυτά. Αλλά έχω την εντύπωση ότι φίλε θέλεις να προσπεράσεις το σκόπελο που λέγεται ανθρώπινα δικαιώματο για ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΚΥΠΡΙΟΥΣ. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να μου στερήσει το σπίτι μου και το δικαίωμα να ζήσω όπου θέλω. Οταν τα έχει αυτά ο κάθε Κύπριος τότε δεν θα χρειαστεί κανένας να ασχοληθεί με το παρελθόν.

Πρόσφυγας Κερύνεια

Sceptic Anonymous said...

Εγώ εν να πάω κάτι διαφορετικό επειδή ασχολούμαι με το αντικείμενο. Ποιες πρωτογενείς πηγές; Πηένετε στα Κρατικά Αρχεία να δείτε τί γινεται.

Ρωτήστε άτομα που ασχολούνται με το Κυπριακό γιατί πρέπει να παν Λονδίνο και Ουάσιγκτον για να γράψουν βιβλία;

Δεν έχουμε ιστορική συνείδηση, αλλά συλλεκτική ιστορική κληρονομιά που την κουβαλούμε με το στανιό. Και να θέλουμε να την αλλάξουμε δεν μας αφήνει η νοοτροπία μας περί ιστορίας.

Αυτά.

Anonymous said...

Συμφωνώ με τον sceptic anonymous!

Γι' αυτό δεν θα δούμε χαίρι...

Όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα:
Ποιος είπε να τα ξεγράψουμε; Γιατί η απόκτηση ιστορικής συνείδησης και αυτογνωσίας διαβρώνει τα ανθρώπινα δικαιώματα; Στο κάτω κάτω, κάποιων άλλων τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατήθηκαν και καταπατώνται αλλά το αυτί μας δεν ιδρώνει...τα δικά όμως είναι ιερές αγελάδες...

Σιαχούρας

Anonymous said...

@Σιαχούρας

Δεν σε καταλαμβαίνω πως εγώ ο Κερυνειώτης που θέλω να επιστρέψω στο σπίτι μου καταπατώ τα δικαιώματα κάποιων άλλων. Μήπως είσαι γκρίζος λύκος γιατία αυτά λένε αυτοί οι ακροδεξιοί Τούρκοι. Ναι ρε Σιαχούρα γεννήθηκα στην Κερύνεια και θέλω να πάω σπίτι μου.

Πρόσφυγας

Anonymous said...

Λύσε μου μιαν απορία ρε Πρόσφυγα. Το 74 ποιά ηλικία είχες;

Λύσε μου και μια δεύτερη. Αν είχες ηλικία άνω των 15, πως αντέδρασες στους φόνους αμάχων ΤΚ από τα "παλικάρια" μας. (Εκτός και αν πιστεύεις πως "το 60-74 ούτε ρουθούνι ΤΚ δεν άνοιξε..."). Ε; Σε πόσες διαδηλώσεις καταδίκης των φόνων πήγες; Έξω από πόσα ΤΚ σπίτια στάθηκες ως ασπίδα προστασίας;

Καλά τα ανθρώπινα δικαιώματα, καλύτερα άμα δεν τα πιππιλάμε επιλεκτικά.

Anonymous said...

Είμαι 44 χρόνων.
Δυστυχώς φίλε μου η ακροδεξιά έκαμε πολλά στον τόπο μας. Έσφαξε Τούρκους, σκότωσε Λυσσαριδικούς, ίδρυσε τον ΔΗΣΥ και έστειλε στην βουλή τον Παρισιννό, τον Παπαρέ, τον Πουργουρίδη καί άλλους πολλούς του τέτοιου είδους.
Δυστυχώς η ίδια παράταξη μας έφερε το σχέδιο ΑΝΑΝ για να τελιώσει ότι δεν πρόλαβε το 1974.

Το δυστύχημα είναι ότι η ηγεσία του ΑΚΕΛ παρασύρθηκε από τον ΔΗΣΥ.

Πρόσφυγας

Anonymous said...

Δεδομένης της ανικανότητας του αγαπημένου μας πολλ-ώνυμου να απαντήσει σε συγκεκριμένα ερωτήματα (π.χ. "Σε πόσες διαδηλώσεις καταδίκης των φόνων πήγες; Έξω από πόσα ΤΚ σπίτια στάθηκες ως ασπίδα προστασίας;"
) επιτρέψτε μου να δικομάσω μια άλλη προσέγγιση...

Fill in the blanks (50p):

They're Pinky and The _____

Yes, _____ and The Brain

One __ a genius

___ other's insane.

They're laboratory mice

Their genes ____ been spliced

They're dinky

They're Pinky and The Brain,

Brain, Brain, Brain
Brain, _____, Brain, Brain
Brain.

Σταρχεία μου said...

Τον περασμένο Ιούνη επιτηρούσα σε κέντρο εξετάσεων για το μάθημα της Ιστορίας.
Στο εξεταστικό δοκίμιο υπήρχε η ερώτηση:
Ποιες οι συνέπειες από τις διακοινοτικές συγκρούσεις του 1964;
Ένα κορίτσι γράφει: α) τραυματίες Τ/κ και Ε/κ, β) δημιουργία τουρκοκυπριακών θυλάκων, γ) χάραξη της πράσινης γραμμής.
Εγώ χαμογέλασα συγκαταβατικά πιστεύοντας ότι το κοριτσάκι ήταν απλά αδιάβαστο. Δυστυχώς όμως αργότερα διαπίστωσα ότι το κορίτσι μια χαρά είχε διαβάσει το βιβλίο της.
Το πρόβλημα το έχω εγώ που κάποια στιγμή θα χρειαστεί να το διδάξω.

Anonymous said...

Πρόσφυγα, μα εκόλλησες στο 1974; Η ακροδεξιά εν μαζί σας. Να τους χαίρεστε.

Anonymous said...

Δηλαδή ο Πουργουρίδης και ο Αναστασιάδης που ήταν ένοπλοι στο πραξικόπημα εν με το ΟΧΙ.

Κανεί ολά.

Ερώτημα: Όποιος θέλει να επιστρέψει στο σπίτι του μένει προσκολλημένος στο παρελθών.

Πρόσφυγας

Anonymous said...

Πρόσφυγα, άστες ανευ ουσίας ερωτήσεις και εξήγα μας πώς ο Τάσσος Παπαδόπουλος θα καταφέρει να σε στείλει στο σπίτι σου.

Anonymous said...

Φίλοι, σύντροφοi και συνθαμώνες στα διάφορα blogs,

Με τους ρυθμούς που αναρτώνται τα νέα posts σ’ αυτό το blog (είτε αυτά έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο, είτε όχι – όπως π.χ. το κιτσαριό με το φωτομοντάζ για τον Περδίκη) και με την ταχύτητα που αρχειοθετούνται (περνούν εκτός οθόνης) τα παλαιότερα posts, έχω την άποψη πως για κάποια θέματα δεν υπάρχει ο χρόνος να γίνει ούτε ουσιαστική συζήτηση με την παράθεση θέσεων και απόψεων ούτε και διάλογος με επιχειρήματα. (Μερικές φορές η κατάσταση μου θυμίζει chat!). Πιο πολύ μονολόγους έχουμε ή κουβεντούλα μεταξύ των ολίγων τακτικών και εκλεκτών.
Με τους ρυθμούς που έχετε αναπτύξει, εγώ προσωπικά δηλώνω αδυναμία να σας παρακολουθήσω και να συμμετέχω με παρεμβάσεις μου γι’ αυτό και θα αναδιπλωθώ ομαλώς … Θα σας κοιτάζω εκ του μακρόθεν (και άμα λάχει, να πούμε, θα λαλώ τζιαι γιω κανένα λόο! “Δεν θα χάσει και η Βενετιά το βελόνι”, θα μου πείτε… όμως υπάρχουν πού ενδιαφέροντα θέματα όπου κάθε άποψη μπορεί να συμβάλει θετικά στη συζήτηση και στα συμπεράσματα της.
Είχα μισοετοιμάσει κάποια σχόλια για θέσεις και απόψεις μερικών bloggers (βασικά του Lexi_penitas και του Ύλαντρου), αλλά επιφυλάσσομαι. (Προς το παρόν οι σημειώσεις μου τελούν εν αναμονή!).

Πολύ καλό ήταν και το κείμενο του Νικόλα στις 18 του μηνός με τίτλο “Μαθήματα Κυπριακής Ιστορίας Χ” και θέμα το ξαναγράψιμο της Κυπριακής Ιστορίας. Ελπίζω σύντομα να τα καταφέρω να γράψω κάποια σχόλια και κυρίως για τις απόψεις του Σιαχούρα … Γι’ αυτό αγαπητέ Νικόλα έχε την έννοια … (Εξ άλλου δεν έχει συγκεντρώσει και πολλά σχόλια το κείμενο και ένα ακόμα κάτι έχει να προσθέσει…).

Κυριακή 21/10/2007 – 6:10 μ.μ.

Anonymous said...

Μην πετάσετε την μπάλα έξω ρε λαστιχάρηδες που παίρνετε την Ελληνική σημαία στα γήπεδα και τραγουδάτε τους εθνικούς ύμνους. Απαντάτε μου αν όποιος θέλει να επιστρέψει στο σπίτι του είναι εθνικιστής? Τις εξυπνάδες αφήστε τες. Τουλάχιστον ο Τάσσος που τον ψήφισε το κόμμα πριν 5 χρόνια δεν τα πούλησε όπως έκαναν οι δικοί σας το 1974.

Anonymous said...

Πρόσφυγα, ψήφισε φίλε μου Τάσσο. Τζι εσύ τζι ο Παττακός.

http://www.alithia.com.cy/alithia_v2/front-end/main.php?action=nptext&page=&design=default&nptext_id=4387

Σταρχεία μου said...

Ρε κουμπάρε εγώ έχω δει ως τωρά 5-6 απαντήσεις. Εσύ εν τες είδες όξα γυρεύκεις σημασία; Κανεί ολάν!

Anonymous said...

Σημερινή

Δευτέρα, 22 Οκτωβρίου 2007
Το χαμένο λεωφορείο
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΕΡΔΙΚΗ*

Το χαμένο λεωφορείο είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ του Τουρκοκύπριου Ρασίντ Περτέφ(Rashit Pertev), αντιπροσώπου του κ. Ταλάτ στις προκαταρκτικές συνομιλίες για υλοποίηση της Συμφωνίας της 8ης Ιουλίου.
Ο κ. Περτέφ, για να «συμβάλει» στην προσπάθεια εξεύρεσης κοινής βάσης συζήτησης για έναρξη συνομιλιών επίλυσης του Κυπριακού, θυμήθηκε μια τραγική πτυχή των ενδοκοινοτικών συγκρούσεων του '63-'64. Ένα λεωφορείο με Τουρκοκυπρίους χάθηκε, με τους επιβάτες του να είναι μέχρι σήμερα αγνοούμενοι. Μια τραγική ιστορία. Όμοια με εκατοντάδες άλλες που μπορούν να διηγηθούν οι Ελληνοκύπριοι για τους αγνοούμενους εκείνης της περιόδου ('63-'64) και των τραγικών γεγονότων που ακολούθησαν την τουρκική εισβολή του 1974.
Από μια άποψη, ίσως, ο κ. Περτέφ καλώς ανοίγει το κεφάλαιο αγνοούμενοι του '63-'64. Σειρά μας να μιλήσουμε για τους Ελληνοκύπριους αγνοούμενους του '63-'64, τις χιλιάδες των παιδιών, γυναικών, ανδρών, νέων και ηλικιωμένων αγνοουμένων του '74. Να μιλήσουμε για τη στρατηγική θηριωδία του τουρκικού στρατού, που στόχο είχε τον εκφοβισμό των Ελληνοκύπριων κατοίκων και το εθνικό ξεκαθάρισμα.
Να μιλήσουμε για την ανάγκη καταδίκης των εγκλημάτων και των ενόχων (δηλαδή κυρίως του τουρκικού στρατού) ως απαραίτητη λειτουργία της «κάθαρσης».
Είχα πάντα την άποψη ότι λαοί που δεν αναγνωρίζουν τα λάθη τους, είναι υποχρεωμένοι να τα ξανακάνουν. Λαοί που δεν ερευνούν τα αίτια των παθών τους, είναι προορισμένοι να τα ξαναπάθουν.
Έτσι και εμείς, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, Κύπριοι τελοσπάντων, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τα λάθη μας. Να καταδικάσουμε τα εγκλήματα και να τιμωρήσουμε τους ενόχους. Έτσι θα φθάσουμε στη συνολική συγχώρηση, στην άφεση, στη συμφιλίωση.
Η αθώωση των ενόχων δεν οδηγεί στη λύτρωση, ούτε το θύμα ούτε το θύτη.
Είπα κάποτε σε κάποιον από τους θεωρητικούς της αμερικανόπνευστης επαναπροσέγγισης: «Ας τιμωρήσουμε όσους ευθύνονται για τα περιστατικά εκτελέσεων άμαχων Τουρκοκυπρίων. Ας εντοπίσουμε τους ενόχους, και σε όποια ηλικία αν βρίσκονται σήμερα, ας τύχουν της νενομισμένης τιμωρίας». Η Κυπριακή Πολιτεία δεν μπορεί ν' αφήσει ατιμώρητα τέτοια εγκλήματα (π.χ. Τόχνη, χαμένο λεωφορείο κτλ.). Με έκπληξή μου αντιμετώπισα την άρνηση. Φαίνεται βολεύει η συνολική ενοχή. Οδηγεί σε εξίσωση με τα εγκλήματα του τουρκικού στρατού και των τρομοκρατών της ΤΜΤ. Αν αποδείξουμε μέσω της έρευνας και της καταδίκης, πως τα όποια εγκλήματα κατά των Τουρκοκυπρίων έγιναν από μεμονωμένες εξτρεμιστικές ομάδες, αυτό δεν βολεύει όσους θέλουν να μας πείσουν πως «αδικία υπήρξε και από τις δύο πλευρές, αγνοούμενοι και από τις δύο πλευρές, κανείς δεν φταίει και όλοι φταίμε». Η συλλογική ενοχή λειτουργεί ως εργαλείο που οδηγεί στη συλλογική αθώωση (όχι δικαίωση και λύτρωση) ή αλλιώς στην καθολική απαλλαγή και την απομάκρυνση από το «δίκαιο».
Δυστυχώς, τέτοιου είδους τοποθέτηση (δηλαδή «όλοι φταίνε και κανένας») υιοθετείται και από τα ίδια τα παιδιά κάποιων αγνοουμένων. Έτσι, το έγκλημα της εκτέλεσης των αιχμαλώτων πολέμου από το οργανωμένο τουρκικό κράτος, εκφυλίζεται και εξωραΐζεται.
Δυστυχώς, από την αρχή, αντί να ζητηθεί η καταδίκη των εκατέρωθεν ενόχων, έγινε αποδεκτό ότι το πρόβλημα των αγνοουμένων είναι ανθρωπιστικό θέμα. Έτσι έχασε την πολιτική του σημασία. Έγινε υπόθεση «διευκρίνισης της τύχης» των αγνοουμένων. Τώρα η «διευκρίνιση της τύχης» μετατράπηκε σε αναγνώριση των οστών και τελειώσαμε.
Αλίμονο. Επιτέλους, ας ζητήσουμε να δικαιωθούμε ως λαός (Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων). Ν' αναζητηθούν οι ένοχοι των εγκλημάτων και να πληρώσουν. Αν είναι σήμερα οι αρχηγοί του Γενικού Τουρκικού Επιτελείου, ας το παραδεχθούν. Αν είναι πολιτικοί και βουλευτές, να φανούν και να καταδικαστούν.
Διαφορετικά, ολόκληρη η χώρα μας, η ιστορία και η συνείδησή της, χάθηκαν μαζί με το χαμένο λεωφορείο.

* Βουλευτής